Współcześnie choroby zaliczane do alergicznych są jednym z głównych problemów zdrowotnych dużej części populacji, a częstotliwość ich występowania stale rośnie, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych. Wśród przyczyn regularnego, stałego wzrostu zachorowań z podłożem alergicznym istotną rolę odgrywa nasilone w ostatnich dekadach zanieczyszczenie środowiska naturalnego oraz coraz gorszej jakości żywność. Czynniki te, oddziałując na człowieka już od kilku pokoleń, sprawiają, iż nasza populacja staje się coraz słabsza.
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej, podobnie jak w innych starożytnych systemach medycznych, kluczową rolę w koncepcji zdrowia i choroby odgrywa energia, siła życiowa Qi. W medycynie chińskiej rozróżnia się wiele rodzajów Qi, uczestniczących w rozmaitych procesach fizjologicznych, m.in. Qi pochodzące z pożywienia oraz Qi pozyskiwane z powietrza dzięki oddychaniu. Qi pokarmowe ekstrahowane jest przez Żołądek z pożywienia, jego ilość i jakość warunkowana jest przez jakość samego pożywienia oraz siłę Qi narządów należących do Środkowego Ogrzewacza, to jest Śledziony i Żołądka. Te dwa rodzaje Qi, pochodzące z pożywienia i napojów oraz z oddychania, są w stanie zasilić Nerki, w szczególności aspekt Nerek Jing, Esencję. Nerki są w medycynie chińskiej korzeniem układu odpornościowego, którego kolejnymi elementami są narządy Środkowego Ogrzewacza: Śledziona i Żołądek, a w Górnym Ogrzewaczu - Płuca. Moc tych narządów warunkuje siłę układu odpornościowego, który, jeśli jest osłabiony, może stanowić podłoże dla problemów alergicznych. Natomiast alergie jako takie nie istnieją w medycynie chińskiej, można wytłumaczyć je tylko w oparciu o przedstawione powyżej funkcje narządów Potrójnego Ogrzewacza – San Jiao oraz syndromy medycyny chińskiej. Istotne są zależności pomiędzy narządami: Nerki, a mówiąc bardziej precyzyjnie, aspekt Yang Nerek wspiera, ogrzewa Żołądek, który dzięki temu jest w stanie ekstrahować esencję z pożywienia i płynów i zasilać Nerki. Żołądek jest też kluczowym organem dla powstania silnego Wei Qi, energii ochronnej. Silne Wei Qi, przebywając na powierzchni, stanowi tarczę ochronną przeciw wpływom z zewnątrz; solidne Wei Qi chroni przed infekcjami, wpływem patologicznych czynników zewnętrznych, w tym działających z zewnątrz alergenów. W klasycznych tekstach Wei Qi często przedstawiane jest jako zewnętrzny aspekt Qi Płuc. Niezwykle ważny dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego w ujęciu medycyny chińskiej jest ruch rozprzestrzeniający Płuc, zdolność rozprowadzenia przez ten organ energii ochronnej, pochodzącej z Nerek i Żołądka na powierzchnię skóry. Płuca muszą także posiadać zdolność zsyłania Qi z powrotem w kierunku Nerek, a Nerki zdolność przechwytywania Qi Płuc. Jeśli opisane powyżej funkcje są zablokowane, pojawia się kichanie lub kaszel, objawy bardzo częste w schorzeniach alergicznych.
Typowe wzorce chorobowe leżące u podłoża alergii pokarmowych.
Nierównowaga Płynów, przejawiająca się nagromadzeniem płynów w ciele. Często towarzyszy jej zaburzenie poziomu cukru.
Objawy:
- blada twarz
- wydzielina z nosa (jakby kapało z niedokręconego kranu)
- w przypadku osłabienia układu oddechowego długotrwały wodnisty kaszel
- lekka nadwaga, subiektywne odczucie dużego ciężaru ciała
- lekko zwiotczałe ramiona i nogi
Przyczyny:
- Wilgotny klimat
- nadmiar cukru i słodkich pokarmów
- niewystarczająca ilość ćwiczeń
- następstwa choroby
- wiele kuracji antybiotykami.
Śluzto syndrom podobny do poprzedniego i może być jego następstwem. Zatrzymane płyny nie są już wodniste, lecz zaczynają się zagęszczać.
Objawy:
- szara twarz
- wydzielina z nosa o konsystencji kleju
- w przypadku osłabienia układu oddechowego długotrwały produktywny kaszel
- lekka nadwaga, subiektywne odczucie dużego ciężaru ciała
- lekko zwiotczałe ramiona i nogi
Przyczyny:
- Wilgotny klimat
- nadmiar mleka krowiego i jego przetworów
- nadmiar orzechów ziemnych i masła z orzechów ziemnych
- nadmiar cukru i słodkich pokarmów
- nadmierne spożycie bananów
- za dużo lodowato zimnego pożywienia
- niewystarczająca ilość ćwiczeń
- następstwa choroby
- następstwa szczepień
- wiele kuracji antybiotykami
Gęsty Śluz
Objawy:
- lekko szkliste gałki oczne
- charakterystyczne szorstkie plamy na policzkach
- miejscami szorstka skóra (jak papier ścierny)
- powiększone węzły chłonne.
Przyczyny:
- Jakakolwiek dłuższa choroba, zwłaszcza leczona antybiotykami
- szczepienia
- mleko krowie
- alergia na gluten
Gorąco
Objawy:
- czerwona twarz
- wybuchowe, gwałtowne zachowanie
- nadaktywność (tylko u niektórych dzieci)
- problemy ze snem (mogą występować problemy z zasypianiem lub budzenie się w środku nocy z powodu złych snów)
- zamknięcie w sobie, wycofanie (nie zawsze zauważalne; jeśli występuje, może dojść wręcz do autyzmu)
- szok anafilaktyczny (w poważnych przypadkach).
Przyczyny:
- Szczepienia (w prawie wszystkich przypadkach)
- następstwo wysokiej gorączki
Zimnomoże pojawić się już w wieku niemowlęcym i doprowadzić do kolek. Jeśli kolka nie będzie leczona, u dziecka pozostanie silna energia Zimna w systemie pokarmowym, co zaburza naturalne procesy trawienia.
Objawy:
- biała twarz
- bóle brzucha pogarszają się pod wpływem alergenu, a także pokarmów zimnych energetycznie oraz zimnej wody
- zimne ręce i nogi (przez większość czasu)
- w historii kolki w wieku niemowlęcym
- bardzo wrażliwy/łaskotliwy.
Przyczyny:
- Wiele kuracji antybiotykami
- szczepienie na Polio
- dieta oparta na lodowatych pokarmach i napojach
- dieta zawierająca pokarmy zimne energetycznie, takie jak banany, ogórki, pomidory
Wzorzec Zastoju Pokarmowego(u dzieci młodszych niż 3 lata). W tym wzorcu jedzenie gromadzi się w brzuchu, gdzie jest tylko częściowo trawione, co może w łatwy sposób prowadzić do rozwoju alergii pokarmowych, ponieważ częściowo strawione pokarmy często podrażniają jelita.
Objawy:
- czerwone policzki
- zielonkawa skóra wokół ust
- wydzielina z nosa
- cuchnące stolce
- zatwardzenia na zmianę z biegunkami.
Przyczyny:
- Zazwyczaj występuje jeden z trzech czynników: przejedzenie, nieregularne jedzenie, podawanie nieodpowiednich pokarmów (najczęściej podawanie małemu dziecku zbyt nieprzetworzonych pokarmów, na przykład brązowego ryżu lub musli), czasem przyczyną może być też mleko krowie lub nietolerancja glutenu.
Kandydoza . Wielu ludzi jest zarażonych drożdżami Candida Albicans, co sprawia im wiele cierpienia. Drożdże żyją przede wszystkim w jelitach, ale są obecne także na innych błonach śluzowych, przede wszystkim w ustach i pochwie. Kiedy przez dłuższy czas żyją w jelitach, zaczynają wrastać w ich wyściółkę i wówczas trudno jest ich się pozbyć.
Objawy:
- niski poziom energii
- zmęczenie
- uczucie ciężkości
- swędzenie
Przyczyny:
- Drożdże uwielbiają pewne określone pokarmy i mogą być czynnikiem wywołującym alergie pokarmowe. Pokarmy stanowiące szczególnie dobre pożywienie dla drożdży to przede wszystkim wszelkie pokarmy zawierające cukier (w tym fruktozę) oraz pokarmy wywołujące zaburzenia płynów, a co za tym idzie, wzmagające syndrom Wilgoci. Wzrost drożdży może również zostać stymulowany przez nadużywanie antybiotyków.
Dieta jako profilaktyka oraz podstawowe wparcie dla organizmu
Dieta, a dokładniej jakość pożywienia, odgrywa niezwykle istotną rolę w budowaniu i wspieraniu zdrowia. Jest ona najważniejsza w perspektywie długofalowej, przede wszystkim w profilaktyce zdrowia, kiedy stosowanie zaleceń dietetycznych w oparciu o zasady medycyny chińskiej może stać się głównym wsparciem dla zdrowia i organizmu. Natomiast jeśli zaburzenia, problemy zdrowotne są większe, bardzo nasilone, co można określić jako większe odejście od równowagi Yin/Yang, potrzebne będą silniejsze metody terapii, jak ziołolecznictwo czy akupunktura, będące głównymi sposobami leczenia w Tradycyjnej Medycyny Chińskiej w Chinach. Warto tutaj także wspomnieć, iż w sytuacji poważnych niedoborów, na przykład dużego niedoboru Qi, co często można zaobserwować u pacjentów wyczerpanych, akupunktura nie może być główną metodą terapii. Akupunktura reguluje, kierunkuje przepływ Qi w organizmie, w meridianach. W sytuacji, kiedy u pacjenta alergicznego i wyczerpanego stwierdza się duży niedobór Qi, a dodatkowo może występować także niedobór Jin–Ye i Xue czyli Cennych Płynów i Krwi, akupunktura nie będzie właściwą metodą działania. Trudno regulować Qi, kiedy jest ono w stanie dużego niedoboru, właściwym działaniem w takiej sytuacji będzie odbudowanie Qi oraz innych substancji za pomocą właściwej diety oraz ziół. Zalecenia dietetyczne dla poszczególnych pacjentów powinny mieć charakter indywidualny, dobrany do konstytucji i zdiagnozowanych syndromów, tym niemniej w dietetyce opartej na wartości energetycznej pokarmów można podać grupę zaleceń ważnych i stosownych dla niemal każdego. Przykładowo: około 80 – 90% spożywanych pokarmów powinny stanowić ziarna zbóż, gruboziarniste kasze i warzywa, pozostałe 10 – 20% to owoce, rozmaite nasiona i orzechy oraz ryby i mięso, nadmiar surowych pokarmów, w szczególności warzyw i owoców, może obciążać przewód pokarmowy, dlatego medycyna chińska tak często zaleca gotowanie, a w przypadku tak zwanych zup mocy nawet bardzo długo gotowane, należy zminimalizować używanie soli, unikać skrajnych smaków na korzyść neutralno – słodkiego smaku zbóż i warzyw, bardzo ważne jest wykluczenie z diety składników poddanych głębokiemu zamrażaniu, w szczególności chodzi tu o warzywa i owoce, a także rezygnacja ze stosowania mikrofali w kuchni. Proces głębokiego zamrażania oraz mikrofale sprawiają, iż pożywienie zostaje pozbawione swojego Qi i tu następuje istotna rozbieżność pomiędzy opartą na zawartości składników odżywczych, witamin i minerałów dietetyką zachodnią a bazującą na wartości energetycznej pokarmów dietetyką Wschodu, szczególnie ważne jest regularne spożywanie ciepłych śniadań, kiedy rano w godzinach 7.00 – 9.00 Qi Żołądka osiąga swoje maksimum. Cennym śniadaniem jest owsianka (bez mleka), także rozmaite kasze i zupy, w wielu przypadkach trzeba wyeliminować z diety produkty produkujące Wilgoć, Zimną Wilgoć, Gorącą Wilgoć i Śluz. Syndromy nadmiaru Wilgoci i Śluzu są bardzo powszechne wśród alergików. Do powstawania Wilgoci i Zimnej Wilgoci przyczyniają się przede wszystkim produkty mleczne (jogurty!!!), słodycze oraz produkty mączne. Przyczyną występowania Gorącej Wilgoci jest z reguły nadmierne spożywanie produktów mięsnych, wędlin, kiełbas, alkoholu, niskiej jakości tłuszczów, powszechnym a często nierozpoznawanym alergenem jest gluten, wiele osób zgłasza znaczne lepsze samopoczucie i znikanie różnych przykrych objawów po całkowitym wykluczeniu z diety produktów zawierających gluten, kawa osłabia Qi Nerek i Yang Nerek, organu będącego korzeniem odporności według medycyny chińskiej.
W przypadku drożdżycy, zakażenia skóry lub przewodu pokarmowego grzybem Candida albicans dobre rezultaty może przynieść zastosowanie korzenia tarczycy bajkalskiej Huang Qin - Radix Scutellariae. Objawami zakażania mogą być egzemy, alergie skórne, zapalenia skóry, pleśniawki, biegunki, częste infekcje górnych dróg oddechowych. Tarczyca bajkalska charakteryzuje się szerokim spektrum zastosowań, kilka ważniejszych z nich to ochładzanie i wysuszanie Wilgotnego Gorąca Płuc, odprowadzanie Wiatru i Gorąca z Płuc, ochładzanie Wilgotnego Gorąca Śledziony i Żołądka, ochładzanie Gorąca Serca i uspokajanie Shen (Umysłu). Zioło pomimo tego, że jest termicznie zimne, jest bezpieczne w stosowaniu. Dawka dzienna to 6 do 15 g. Zawartość substancji czynnych w surowcu pochodzącym z upraw na terenie Polski zupełnie nie ustępuje ich poziomowi w surowcu importowanym z Chin.
Ostatnio coraz bardziej popularna staje się kasza jaglana. Oto jej krótka charakterystyka: natura termiczna ochładzająca, smak słodki i słony. Ma działanie moczopędne. Wzmacnia Śledzionę, Żołądek i Nerki. Jako jedno z nielicznych zbóż ma odczyn alkaliczny, więc równoważy nadkwasotę i jest obok kaszy gryczanej ważnym składnikiem diety odkwaszającej organizm. Zalecana w przypadku drożdżycy (Candida albicans), przykrego zapachu z ust, a także przy niestrawności, wymiotach, czy biegunce. Zawiera bogactwo minerałów, w tym krzem, żelazo, magnez, a także witaminy B1 i B3 i wiele cennych aminokwasów. Podprażona na sucho przed ugotowaniem kasza jaglana wspomaga usuwanie Wilgoci.